Wat zijn de stappen om de nalatenschap af te wikkelen?
Het overlijden van een dierbare luidt vaak een periode in waarin emoties en praktische verplichtingen samenkomen. Terwijl er tijd en ruimte nodig is voor rouw en afscheid, dienen er tegelijkertijd tal van zaken geregeld te worden. Eén van de meest ingrijpende en vaak complexe onderdelen daarvan is het afhandelen van de nalatenschap. Dit proces vraagt om geduld, zorgvuldigheid en kennis van de juiste stappen.
Stap 1: Vaststellen of er een testament is
De eerste belangrijke stap is controleren of de overledene een testament heeft opgesteld. Een testament is een officieel document waarin wordt beschreven hoe de nalatenschap verdeeld moet worden en wie de executeur is. Dit document kan meestal worden opgevraagd bij de notaris of via het Centraal Testamentenregister (CTR). Indien er geen testament is, bepaalt het erfrecht volgens de wet wie de erfgenamen zijn.
Meer informatie hierover lees je in het artikel: Wat doet de notaris na een overlijden?
Stap 2: Verklaring van erfrecht opstellen
Een verklaring van erfrecht is noodzakelijk om toegang te krijgen tot de bankrekeningen en bezittingen van de overledene. Deze verklaring wordt opgesteld door een notaris en bevat informatie over wie bevoegd is om namens de erfgenamen op te treden, en wie precies erfgenaam is. Banken en andere instanties vereisen meestal deze verklaring voordat zij tegoeden vrijgeven.
Stap 3: Inventariseren van de nalatenschap
Deze stap bestaat uit het gedetailleerd vastleggen van alle bezittingen en schulden van de overledene. Denk hierbij aan banktegoeden, spaarrekeningen, aandelen, onroerend goed, waardevolle spullen, maar ook schulden zoals leningen en hypotheekschulden. Zorg ervoor dat je een zo compleet mogelijk overzicht maakt, omdat dit essentieel is voor verdere afhandeling.
Stap 4: Informeren van instanties en crediteuren
Het is belangrijk om banken, verzekeraars, pensioenfondsen, abonnementen, en andere instanties op de hoogte te stellen van het overlijden. Vaak kun je hiervoor gebruik maken van een standaardbrief of online meldingen. Daarnaast moeten crediteuren geïnformeerd worden om eventuele openstaande schulden te inventariseren en af te handelen.
Meer praktische tips hierover vind je in: Financiële nazorg na een overlijden: wat moet er geregeld worden?
Stap 5: Schulden en lopende verplichtingen afwikkelen
Eventuele schulden en andere verplichtingen moeten betaald worden uit de nalatenschap voordat het restant wordt verdeeld onder de erfgenamen. Dit betekent dat hypotheekschulden, persoonlijke leningen, openstaande rekeningen en andere verplichtingen eerst worden voldaan. Soms moet hiervoor eigendom worden verkocht, zoals een woning.
Stap 6: Belastingzaken regelen
De belastingdienst moet ook geïnformeerd worden. Erfbelasting moet worden betaald over het bedrag dat de erfgenamen ontvangen, mits deze bedragen boven bepaalde vrijstellingen uitkomen. Het invullen van de aangifte erfbelasting moet zorgvuldig gebeuren, eventueel met hulp van een belastingadviseur of notaris.
Meer hierover lees je in: Belastingaangifte na het overlijden van je partner: stappen en tips
Stap 7: Verdeling van de nalatenschap
Wanneer alle schulden en belastingen zijn voldaan, kan de resterende nalatenschap worden verdeeld onder de erfgenamen volgens het testament of, indien afwezig, volgens de wettelijke regeling. Het is raadzaam om dit goed vast te leggen in een verdelingsakte, eventueel via de notaris, om latere conflicten te voorkomen.
Stap 8: Administratieve afronding
Het zorgvuldig bewaren van documenten, verklaringen en bewijsstukken rondom de afwikkeling is essentieel. Bewaar alle correspondentie met instanties, bankafschriften, kwitanties van betalingen en eventuele bewijsstukken van de belastingdienst. Deze documenten kunnen later nog nodig zijn, bijvoorbeeld bij vragen van erfgenamen of de belastingdienst.
Een handige hulp hierbij is de blog: Hoe maak je een checklist bij overlijden?
Stap 9: Nazorg en eventuele geschillen
De afwikkeling van een nalatenschap verloopt helaas niet altijd zonder problemen. Soms ontstaan er conflicten tussen erfgenamen. Het is belangrijk om, indien nodig, juridische ondersteuning te zoeken om deze geschillen op te lossen. Daarnaast is nazorg belangrijk: informeer erfgenamen regelmatig over de voortgang en zorg voor duidelijke communicatie.
Het afwikkelen van een nalatenschap is vaak een emotionele en complexe taak. Door deze stappen zorgvuldig en gestructureerd te doorlopen, wordt het proces overzichtelijker en minder stressvol. Aarzel niet om professionele hulp in te schakelen indien nodig, zodat er ruimte blijft voor verwerking en afscheid nemen.
*Disclaimer: deze blog is bedoeld als algemene informatie en vervangt geen juridisch of notarieel advies. De feitelijke situatie kan afwijken en er kunnen specifieke regels of uitzonderingen gelden. Raadpleeg bij twijfel altijd een notaris of juridisch expert om zeker te zijn van de juiste aanpak.
