Wat is palliatieve zorg?

Palliatieve zorg

Palliatieve zorg is zorg voor mensen met een ongeneeslijke ziekte of aandoening wanneer genezing niet meer mogelijk is. Het doel van palliatieve zorg is niet het verlengen van het leven maar het verbeteren van de kwaliteit van leven. Deze zorg richt zich op lichamelijke klachten, psychische steun, sociale begeleiding en spirituele of existentiële vragen en ondersteunt ook naasten.

Inleiding over palliatieve zorg

Wanneer iemand ongeneeslijk ziek is, begint vaak een intensieve periode voor zowel de patiënt als de naasten. Palliatieve zorg is erop gericht om deze laatste fase draaglijker te maken en te zorgen voor een zo goed mogelijk levenseinde.

De zorg kan maanden of zelfs jaren voor het overlijden starten, afhankelijk van de ziekte. Het gaat dus niet alleen om de laatste weken van iemands leven. Palliatieve zorg wordt verleend door artsen, verpleegkundigen, psychologen, geestelijk verzorgers en vaak ook door vrijwilligers en mantelzorgers.

Naast medische ondersteuning speelt ook het emotionele aspect een grote rol. Veel mensen worstelen in deze periode met angst, verdriet, boosheid of vragen over de zin van het leven. Palliatieve zorg biedt ruimte om hierover te spreken en begeleiding te krijgen.

Achtergrond en geschiedenis van palliatieve zorg

De term palliatief komt van het Latijnse woord pallium wat mantel betekent. Palliatieve zorg wordt gezien als een mantel van bescherming en verlichting voor mensen die lijden aan een ongeneeslijke ziekte.

In de twintigste eeuw ontstond de hospice-beweging in Engeland waarbij men expliciet aandacht wilde schenken aan sterven met waardigheid en comfort. Deze visie verspreidde zich later naar Nederland en België.

In Nederland is palliatieve zorg sinds de jaren negentig structureel ingebed in de gezondheidszorg. In België is palliatieve zorg wettelijk verankerd en bestaan er netwerken van multidisciplinaire teams die zich specifiek richten op ondersteuning in de laatste levensfase.

Palliatieve zorg in de praktijk

De vier dimensies van palliatieve zorg

Goede palliatieve zorg kijkt verder dan alleen medische klachten. Er wordt uitgegaan van vier dimensies:

1. Lichamelijk: bestrijding van pijn, misselijkheid, benauwdheid, vermoeidheid en andere klachten
2. Psychisch en emotioneel: begeleiding bij angst, depressie, verdriet en twijfel
3. Sociaal: aandacht voor mantelzorgers, familie en praktische of financiële problemen
4. Spiritueel en zingevend: ruimte voor geloof, zingeving, afscheid en betekenis van het leven

Markering en fasering

Een belangrijk aspect van palliatieve zorg is het moment waarop iemand de palliatieve fase ingaat. Dan verschuift de focus van genezing naar comfort. Er wordt vaak gesproken over verschillende fasen tot aan de stervensfase waarin overlijden nadert.

Proactieve zorgplanning en gezamenlijke besluitvorming

Een goede palliatieve benadering omvat vooruitdenken. Samen met patiënt en naasten wordt besproken wat wel of niet gewenst is. Zo kunnen later duidelijke keuzes gemaakt worden.

Samenwerking in de zorg

Palliatieve zorg vereist samenwerking tussen huisartsen, specialisten, verpleegkundigen, geestelijk verzorgers, maatschappelijk werkers en vrijwilligers. Vaak is er een coördinerend zorgverlener die de lijnen bewaakt.

De stervensfase en afscheid

Wanneer het overlijden dichterbij komt, ligt de nadruk op symptoombestrijding, begeleiding en het ondersteunen van het afscheid. Soms wordt palliatieve sedatie toegepast als klachten niet anders te verlichten zijn.

Ondersteuning van familie en nazorg

Ook na het overlijden blijft de zorg relevant. Naasten krijgen ondersteuning tijdens het rouwproces en er is aandacht voor verliesbeleving en nazorg.

Overige aspecten rond palliatieve zorg

Regie en autonomie

Palliatieve zorg zoekt steeds naar balans tussen wat medisch mogelijk is en wat de patiënt zelf belangrijk vindt. Regie en wensen zijn hierin leidend.

Belastbaarheid van zorgverleners

In een intensieve setting kunnen mantelzorgers en zorgverleners zwaar belast worden. Ondersteuning en rustmomenten zijn essentieel.

Kwaliteit en richtlijnen

Er bestaan kwaliteitsstandaarden en richtlijnen die zorgverleners helpen om de best mogelijke zorg te leveren.

Veelgestelde vragen over palliatieve zorg

Wanneer begint palliatieve zorg?
Vanaf het moment dat duidelijk is dat genezing niet meer mogelijk is.

Kan palliatieve zorg naast medische behandeling gegeven worden?
Ja, palliatieve zorg kan parallel lopen zolang dit bijdraagt aan kwaliteit van leven.

Wat is het verschil tussen palliatieve en terminale zorg?
Palliatieve zorg kan jaren voor het overlijden starten. Terminale zorg betreft de laatste fase wanneer overlijden binnen enkele maanden verwacht wordt.

Kan palliatieve zorg thuis plaatsvinden?
Ja, met goede thuiszorg en begeleiding kan dit vaak.

Wie heeft recht op palliatieve zorg?
Iedere patiënt met een ongeneeslijke aandoening, ongeacht leeftijd of ziekte.

Verdiepende informatie en inspiratie

Gerelateerde begrippen: terminaal, hospice en euthanasie

Afsluiting

Palliatieve zorg is een brede benadering die aandacht geeft aan alle aspecten van het leven in de laatste fase. Door goede begeleiding kan deze periode voor zowel de patiënt als de naasten draaglijker en betekenisvoller worden.

Wilt u meer weten over manieren om de herinnering tastbaar te maken? Bekijk onze urnen, assieraden of neem contact met ons op voor persoonlijk advies.